Jaarlijks rukt de brandweer zo’n zesduizend keer uit voor woningbrand. Een van de belangrijkste oorzaken daarvan is defecten aan of verkeerd gebruik van elektrische apparaten. Aangezien het aantal elektrische apparaten in huis de komende jaren alleen maar toeneemt, en dus ook de kans op brand, voorzien we u graag van een checklist brandbeveiliging.
De meeste elektrotechnische installaties in Nederland zijn relatief veilig. Toch brengt het gebruik van elektriciteit en elektrische apparaten altijd de nodig risico’s met zich mee. Door bijvoorbeeld een kapotte kabel of een defect apparaat, een verkeerd geïnstalleerd stopcontact of overbelasting, kunnen er storingen in de installatie ontstaan met alle gevolgen van dien.
Een veilige en regelmatig gecontroleerde stoppen- of groepenkast vormt de basis van de brandveiligheid in je woning. Daarnaast kun je echter nog veel meer doen om de brandveiligheid in en om je woning te verbeteren en brand te voorkomen. We laten je in dit artikel zien welke factoren van invloed kunnen zijn op het ontstaan van brand en de snelle verspreiding ervan.
Stel de stroom valt uit of er breekt brand uit, dan kunnen luttele secondes het verschil maken. Het is dan ook belangrijk dat je meterkast goed bereikbaar is. Dat klinkt logisch, maar toch wordt de ingang van de meterkast in zo’n 10% van de Nederlandse huishoudens geblokkeerd door schoenenrekken, oud papier, kinderwagens, strijkplanken en zelfs banken. De hoogste tijd dus om de weg naar de meterkast vrij te maken!
Uit onderzoek van BouwKennis* blijkt dat de meterkast vaak als opslagplaats wordt gebruikt. Van wc-papier tot boodschappentassen en van verhuisdozen tot buggy’s. Dat zorgt ervoor dat bij storing, brand en andere calamiteiten waarbij elke seconde telt, de meterkast slecht bereikbaar is en er te laat ingegrepen kan worden.
We adviseren dan ook om de meterkast alleen te gebruiken waarvoor hij bedoeld is, namelijk het plaatsen van meters en beveiligingen van de verschillende leveringen en eventuele aansluitingen.
Helaas vinden ook schoonmaakmiddelen, verf en andere brandbare materialen bij gebrek aan ruimte vaak hun weg naar de meterkast. In combinatie met mogelijke vonken en de vaak in de meterkast aanwezige gasleiding, vormt dit een verhoogd risico op brand en een snelle verspreiding hiervan.
Omdat maar liefst 29% van de elektriciteitsongevallen ontstaan in de meterkast, adviseren wij je dan ook met klem geen brandbare stoffen in de meterkast te plaatsen.
Rookmelders in huis verhogen natuurlijk de veiligheid. Vaak vergeten mensen echter een rookmelder in de meterkast te plaatsen, terwijl zich daar toch het hart van je elektrotechnische installatie bevindt. Het advies is dan ook om dit zeker niet te vergeten. Door een rookmelder in de meterkast te plaatsen, kan een beginnende brand snel gedetecteerd en dus geblust worden.
De aardlekschakelaar vormt een belangrijk onderdeel van de groepenkast. Deze voorkomt namelijk dat apparaten onbedoeld onder spanning komen te staan en je dus geen schok krijgt als je een defect apparaat aanraakt. Het is dan ook niet voor niets dat sinds 1975 een aardlekschakelaar in Nederlandse woningen verplicht is en je sinds 2005 minimaal twee aardlekschakelaars nodig hebt.
Wat echter nog te vaak vergeten wordt, is het testen of de aardlekschakelaar nog goed werkt. Het beste is om deze een keer per maand te testen, maar twee keer per jaar is het minimum voor een goede brandbeveiliging. Een handig moment om dit te doen is bij de overgang van zomer- naar wintertijd en andersom.
Gemiddeld 53% van de Nederlanders weet niet of nauwelijks waar overspanningsbeveiligingen voor dienen, laat staan dat zij weten of ze deze in hun meterkast hebben. En dat terwijl een overspanningsbeveiliging schade aan je apparatuur en zelfs brand kan voorkomen en dus wel degelijk belangrijk is.
Een overspanningsbeveiliging wordt namelijk gebruikt om uw elektrische apparatuur te beveiligen bij een te hoge spanning op je installatie. Dat kan zijn door bijvoorbeeld blikseminslag bij jou in de buurt, waarbij overspanningen een bereik hebben tot wel twee kilometer van het inslagpunt. Dat maakt een overspanningsbeveiliging dus absoluut geen overbodige luxe.
Er bestaan meerdere oorzaken waardoor een zogeheten vlamboog kan ontstaan. Bijvoorbeeld door beschadigde, verdraaide, gebroken bedrading of losse contacten en aansluitingen in je woning. Met als gevolg een overslag van een elektrische vlamboog (vonk) tussen twee stroomgeleiders en een mogelijke brand. Maar ook door de toename van het gebruik van elektrische apparaten en het aantal wandcontactdozen in woningen, is de kans op slechte contacten aanzienlijk vergroot. Het is dan ook van groot belang om dit tijdig te detecteren. Een vlamboogdetector AFDD (Arc Fault Detection Device) wordt sterk aanbevolen voor slaapkamers en gemeenschappelijke kamers. En op plaatsen met een groot aansluitvermogen zoals door afwasmachines, wasmachines of drogers.
De vlamboogdetector AFDD van ABB heeft een geïntegreerde installatieautomaat en is eenvoudig door een installateur te monteren. Het apparaat detecteert niet alleen het risico op een vlamboog, maar beschermt ook je elektrische installatie tegen kortsluiting, overspanning en overbelasting. In landen als de VS en Duitsland is vlamboogdetectie inmiddels verplicht.
Kortom: voorkom branden die ontstaan door een vlamboog in je elektrische installatie.
In Nederland is het niet gebruikelijk om elektrotechnische installaties in woningen regelmatig te controleren. Dit in tegenstelling tot België, waar de elektrische keuring van woningen zelfs verplicht is bij de verkoop van een huis.
Dat is niet voor niets, want het kan behoorlijk misgaan. Bijvoorbeeld als gevolg van niet goed aangedraaide verbindingen of aansluitingen die in de loop der tijd lostrillen. Doordat de stroom in zo’n geval niet goed wordt geleid, worden de verbindingen te warm en dit kan brand veroorzaken. Tijdens een periodieke inspectie van de elektrotechnische installatie kunnen dergelijke problemen vroegtijdig ontdekt en opgelost worden.
Vroeger waren twee stopcontacten per kamer voldoende, maar tegenwoordig gebruiken we zoveel elektrische apparaten dat dat bij lange na niet meer voldoet. Zeker bij huizen gebouwd voor de jaren negentig is dit een veelvoorkomend probleem.
Om toch alle apparaten tegelijkertijd te kunnen gebruiken, maken veel mensen gebruik van stekkerdozen en verlengsnoeren. Dit brengt echter de nodige risico’s met zich mee. Zo wordt er vaak geen rekening gehouden met het maximale vermogen van een stekkerdoos.
Hierdoor neemt het risico op overbelasting van de elektrotechnische installatie toe en dus op brand; zeker wanneer er ook nog eens gebruik gemaakt wordt van verlengsnoeren. Bovendien zijn stekkerdozen en verlengsnoeren veel gevoeliger voor beschadigingen dan elektriciteitskabels die in de muur zijn weggewerkt en kan een beschadigde kabel kortsluiting tot gevolg hebben.
De meest brandveilige optie is om extra stopcontacten laten plaatsen. Zo ben je er zeker van dat je in elke kamer voldoende aansluitpunten hebt om alle apparatuur op een veilige manier van elektriciteit te voorzien. Let er daarbij wel op dat het aanleggen van extra stopcontacten ook van invloed is op het aantal benodigde groepen.
Vaak vergeten mensen bij de aankoop van elektrische apparatuur of het toevoegen van extra stopcontacten ook de groepenkast uit te breiden. Zeker in oudere woningen beschikken installaties vaak maar over twee tot drie groepen en dit is voor het huidige gebruik veel te weinig.
Het hebben van te weinig groepen kan leiden tot overbelasting van de installatie en daardoor zelfs brand tot gevolg hebben. Om een indicatie te geven: een moderne elektrotechnische installatie bevat circa 10 tot 12 groepen.
Apparaten die meer dan 2.000 watt verbruiken en langer dan 10 minuten achter elkaar worden gebruikt (o.a. de vaatwasser, oven, wasmachine of -droger), kunnen het beste op een aparte groep aangesloten worden. Laat dus bij uitbreiding van de elektrotechnische installatie altijd een erkende installateur bepalen of de groepenkast nog wel voldoet en eventueel uitgebreid of vernieuwd moet worden.
De meeste groepenkasten zijn uitgevoerd met een zogenaamde 1-faseaansluiting (1 x 230 V). In de meeste gevallen is dat afdoende voor ‘normaal’ huiselijk gebruik. Wil je echter hogere vermogens gaan gebruiken (bijvoorbeeld lasapparaten, grotere compressoren, een sauna of andere apparaten van meer dan 3.600 Watt), zul je moeten overstappen op een 3-fasenaansluiting en de groepenkast aan laten passen. Dit om te voorkomen dat uw elektrotechnische installatie overbelast wordt.
Een ruime meerderheid van de Nederlanders voert zelf technische klussen in huis uit, zoals reparaties aan de groepenkast of het plaatsen van extra stopcontacten. Dat is niet vreemd, want de meeste materialen hiertoe zijn gewoon in de bouwmarkt of doe-het-zelf-zaak verkrijgbaar.
Een kleine fout kan echter al van invloed zijn op de gehele elektrotechnische installatie en kan dus grote gevolgen hebben. Ga dus nooit zelf aan de slag, maar kies voor een erkende installateur. Dat kost natuurlijk geld, maar de veiligheid van jou en jouw gezin zal je meer waard zijn.
Natuurlijk ben je gebaat bij een brandveilige en betrouwbare installatie, waar je verder geen omkijken naar hebt. Daarom is het van belang om bij reparaties of uitbreiding van je installatie een professional in te schakelen in plaats van een beunhaas. Dat kost natuurlijk wel meer, maar daar staat een gegarandeerd brandveilige installatie in de woning tegenover.
Bovendien gebruiken erkende installateurs kwalitatief goede materialen die bijdragen aan de brandbeveiliging van de elektrotechnische installatie. En mocht er onverhoopt toch iets mis gaan, is eventuele schade in de meeste gevallen verzekerd.
Ga je de deur uit of naar bed? Zorg er dan voor dat de elektrische apparatuur in huis helemaal uit staat (en dus niet op stand-by). Hiermee bespaar je niet alleen op uw energierekening, maar verhoog je ook de brandveiligheid in huis.
In het bezit van zonnepanelen? Dan is het van groot belang dat deze goed zijn aangesloten op de elektrotechnische installatie. Mocht dat nog niet gebeurd zijn, laat een erkende installateur de aansluiting dan controleren.
Deze professional kan bepalen of het juiste type voorbeveiliging is gebruikt en of deze beveiliging is aangesloten vóór de andere beveiligingen in je installatie. Bovendien is het belangrijk dat ook in de meterkast staat aangegeven dat op je installatie zonnepanelen zijn aangesloten. Bij eventuele brand kan de brandweer namelijk de zonnepanelen buiten werking stellen door de groep in de meterkast uit te schakelen.
* Onderzoek BouwKennis, 2016 (in opdracht van ABB)
Onderzoeksverantwoording
BouwKennis voerde een kwantitatief onderzoek uit onder eigenaren van koopwoningen en huurders in Nederland die een meterkast in hun woning hebben. Hierin is onder andere gevraagd naar de kennis over en het gebruik van de meterkast. Het veldwerk en de dataverwerking is uitgevoerd door USP Marketing Consultancy. Dit vond plaats in juli 2016. De enquête is via een online vragenlijst afgenomen. De totale bruikbare respons bestond uit 989 enquêtes, waarvan 254 bewoners van sociale huurwoningen. Er is gezorgd voor een representatieve verdeling naar eigendomssituatie en leeftijd op basis van gegevens van het CBS. Hierdoor moeten de onderzoeksresultaten een representatief beeld geven van de gemiddelde bewoner van een sociale huurwoning.
